Kalendarium dziejów Świdnicy (od 1741 r. do poł. 1945 r.). Część I – do 1831 r.

1741
1 I
Wejście wojsk pruskich do Świdnicy. Dzień później do miasta przybył feldmarszałek Kurt Christoph von Schwerin. Zamieszkał w pałacu opatów krzeszowskich przy ul. Franciszkańskiej 18 (obecna siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej).

26 I
Przybycie do Świdnicy Fryderyka II, powtórny pobyt 23–25 lutego. Król kwaterował w dom Hochbergów (Rynek 25). Władca ten jeszcze wielokrotnie przebywał w mieście.
1 II
Pierwsze oficjalne nabożeństwo ewangelickie dla wojska w Kościele Pokoju.
4 IX
Król Fryderyk II nakazał odebrać opatowi cystersów krzeszowskich Benedyktowi Seidlowi pałac przy ulicy Franciszkańskiej 18 pod pretekstem jego tajnych rokowań z Austriakami. Pałac podarował swojemu pułkownikowi Heinrichowi de la Motte Fouqué, komendantowi Świdnicy. Później w tym budynku znajdował się m.in. arsenał artyleryjski.
1 X
Kościół pw. św. Barbary (przy Bramie Strzegomskiej) stał się ewangelickim kościołem garnizonowym. W 1818 r. urządzono w nim arsenał.
7 XI
Stany śląskie złożyły Fryderykowi II hołd we Wrocławiu.
25 XI
Król pruski Fryderyk II wydał dekret, na mocy którego na Śląsku nastąpił nowy podział administracyjny, w miejscu księstw powstały powiaty.

– W kamienicy Pod Złotą Koroną (Rynek 7) władze pruskie urządziły pocztę polową.
– Wojska pruskie zajęły czasowo budynek konwiktu jezuickiego pw. św. Franciszka Ksawerego przy ul. Spółdzielczej 14 (obecnie Dom Handlowy Świdniczanin) na lazaret (szpital wojskowy).

1741–1742
– Ciężary, jakie poniosła Świdnica w I wojnie śląskiej wyniosły 26 tys. guldenów (równowartość ok. 330 kg srebra).

1742
23 V
Na cmentarzu na pl. Pokoju pochowano pułkownika Augusta Fryderyka von Bismarcka, pradziadka kanclerza Niemiec Ottona von Bismarcka. Został on ranny podczas walk w Czechach, a następnie dobity przez austriackich huzarów. Zwłoki pułkownika po pewnym czasie ekshumowano i wywieziono ze Świdnicy.
11 VI
Pokój wrocławski. 80% ziem śląskich, w tym tereny dawnego Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, przechodzi w posiadanie Prus.
8 VII
Fryderyk II powołał specjalne ministerstwo do spraw Śląska zajmujące się całokształtem problemów prowincji. Kraj podzielono na powiaty, na czele których stali landraci (starostowie) wybierani przez szlachtę i zatwierdzani przez króla. Nadrzędnymi organami władzy administracyjnej były dwie kamery wojenno-dominialne z siedzibami we Wrocławiu i Głogowie.
29 IX
Trzeci pobyt Fryderyka II w Świdnicy.
6 X
Zmarł dr Siegmund Hahn (ur. 23 XI 1664 r.), syn pastora w Kościele Pokoju w Świdnicy. Zasłynął jako pionier wodolecznictwa, był też nadwornym lekarzem Jakuba Sobieskiego, syna króla Polski. Rodzina Hahnów mieszkała w kamienicy pod nr 27 przy świdnickim Rynku.

– Uruchomiono stałe połączenie pocztowe Wrocławia z Jelenią Górą przez Świdnicę, Kamienną Górę, Kowary.

1743
31 III
Położenie kamienia węgielnego pod budowę wielkiego magazynu zbożowego dla potrzeb armii pruskiej przy ul. Długiej (został zburzony w 1977 r.). Materiał budowlany pozyskano z kamieniołomu w Gogołowie. Projektantem był Christoph Gottlieb Hedemann.

– Stałe połączenie pocztowe (dwa razy w tygodniu) między Jaworem, Strzegomiem i Świdnicą.
– Wprowadzenie na Śląsku obowiązkowej służby wojskowej.

1744–1745
– Druga wojna śląska rozpoczęta atakiem w sierpniu 1744 r. wojsk pruskich na Czechy.

1745
4 VI
Bitwa pod Dobromierzem. Całkowita klęska Austriaków i sprzymierzonych z nimi Sasów.
25 XII
Pokój drezdeński, potwierdzenie ustaleń terytorialnych pokoju wrocławskiego.

– Świdnica liczy 6643 mieszkańców (4597 w obrębie murów i 2046 na przedmieściach).

1746
27 II
W Świdnicy urodził się Karl Gottlieb Suarez (zmarł w 1798 r.), twórca Ogólnego prawa krajowego państw pruskich (Allgemeines preußisches Landrecht). Dom rodzinny Suareza do pocz. XX w. stał przy ul. Jagiellońskiej, w miejscu gdzie później wybudowano hotel Volksgarten.

1747
– Z rozkazu Fryderyka II rozpoczęto budowę twierdzy świdnickiej. Ogólny jej zarys został nakreślony przez króla (szczegóły opracował generał Gerhard Cornelius von Walrave). Później budową kierował pułkownik von Seers. Zasadnicze prace były prowadzone w latach 1747–1754. Wał główny (jego fragment jest zachowany przy katedrze) był poprzedzony fosą o szerokości 15 m i głębokości 10 m. Wybudowano też magazyny i inne urządzenia forteczne. Kilka magazynów, w tym też na proch, z okresu istnienia twierdzy zachowało się do dnia dzisiejszego.

– W czasie nabożeństwa w kościele klasztornym Franciszkanów pw. Najświętszej Marii Panny w Lesie zawalił się chór szewców, 30 osób doznało obrażeń.

1749
– W związku z pracami nad umocnieniami twierdzy świdnickiej rozebrano młyn szpitalny i zbudowano go w trochę innym miejscu. Pierwotnie znajdował się po lewej stronie młynówki płynącej przy Bramie Dolnej. Teraz zlokalizowano go na terenie zajmowanym przez ogrody Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą.

1750
– Rozpoczęto budowę zewnętrznego pasa umocnień twierdzy (powstało pięć fortów, raweliny, reduty itd.). Rozebrano kaplicę pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty przy Bramie Witoszowskiej.

1752
25 IX
Poświęcenie barokowego ołtarza w Kościele Pokoju. Jego twórcą był August Gottfried Hoffmann z Drezna, zaś fundatorem Peter Pauliander (starszy cechu garncarzy).

1753
– Rozpoczęto budowę koszar wg. projektu Johanna Boumanna. W okresie istnienia twierdzy powstały cztery obiekty przy następujących ulicach: Teatralna (obecnie nr 32 i 38 – środkowa część koszar nie istnieje), Mennicka 11, Spółdzielcza 29–31 oraz pomiędzy ul. Mennicką i Supermarketem Carrefour (koszary te nie istnieją). Dotąd wojsko kwaterowało w domach mieszczan.

1754
1 X
Urszulanki rozpoczęły budowę kościoła klasztornego (obecnie kościół pw. św. Józefa przy ul. Kotlarskiej). W związku z wojną siedmioletnią budowa świątyni przeciągnęła się i została ona konsekrowana dopiero 12 VII 1772 r. (konsekracji dokonali wrocławski biskup Maurycy von Strachwitz i Mega Zauche – biskup tyberiadzki).

1756
29 VIII
Wybuch wojny siedmioletniej, która rozpoczęła się wtargnięciem wojsk pruskich do Saksonii. Sojusznikiem Prus były: Wielka Brytania i Hanower, zaś Austrii – Francja, Rosja, Szwecja i Saksonia. Szereg działań wojennych toczyło się na Śląsku.

1757
7 XI
W wyniku ostrzału artyleryjskiego ze strony Austriaków doszło m.in. do pożaru kościoła i klasztoru Franciszkanów (zniszczeniu uległa biblioteka klasztorna złożona z 6000 tomów).
8 XI
Wystrzelona przez Austriaków kula armatnia trafiła w wieżę ratuszową. Uległa ona zniszczeniu do wysokości zegara. Wieżę odbudowano w 1765 r.
12 XI
Kapitulacja twierdzy świdnickiej bronionej przez Prusaków. Twierdzę zdobył austriacki feldmarszałek Franz Leopold Nádasdy (armia jego liczyła 30 000 żołnierzy). Pruskim garnizonem w sile ok. 6500 żołnierzy dowodził generał von Seers. Oblężenie trwało od 13 października 1757 r.
31 XII
W noc sylwestrową Prusacy rozpoczęli blokadę twierdzy świdnickiej. Król Fryderyk II miał nadzieję, że zdobędzie Świdnicę bez właściwego oblężenia, jedynie poprzez całkowite odcięcie dowozu wszelkiego zaopatrzenia dla załogi twierdzy. Plan ten się nie powiódł  i wiosną 1758 r. wojska pruskie musiały podjąć właściwe oblężenie.

– Podczas oblężenia uszkodzono młyn papierniczy (znajdował się od pocz. XVI w. przy skrzyżowaniu ul. Równej z ul. Mieszka I). Nosił on nazwę Angermühle (Młyn na Błoniach). Młyna nie odbudowano. W 1758 r. Pruska Kamera Wojenno-Dominalna (Kriegs i Domänenkammer) we Wrocławiu zezwoliła B.G. Rüdigerowi na zbudowanie młyna papierniczego w Bystrzycy Polskiej (obecnie Bystrzyca Dolna k. Świdnicy), w miejscu kuźni miedzi.
– Podczas oblężenia miasta spłonęło więzienie (przy ul. Budowlanej) oraz katownia (znajdująca się przy Bramie Witoszowskiej).
– Powstanie w Świdnicy banku pożyczkowego.

1758–1773
– Pod koniec 1758 r. Prusacy urządzili w kościele pw. św. Stanisława i św. Wacława obóz jeniecki, a następnie przechowywali w nim zboże i mąkę (trzymano ją w beczkach). W 1773 r. kościół zwrócono jezuitom.

1758
17 IV
Zdobycie Świdnicy przez wojska pruskie pod dowództwem generała von Tresckow. 22 marca 1758 r. stanął on kwaterą we wsi Wierzbna koło Świdnicy. Korpus jego liczył ok. 10 000 żołnierzy. Austriacki komendant twierdzy feldmarszałek von Thierheim dysponował ok. 8000 żołnierzy. Wyróżnił się on podczas oblężenia wielkim tchórzostwem. Obawiając się pruskiego ostrzału skrył się w piwnicy ratuszowej, która posiadała bardzo silne sklepienia. Wcześniej nakazał wypędzić z niej gospodarza, który był śmiertelnie chory i umarł następnego dnia. Okna piwnicy Thierheim polecił zastawić mocnymi belkami i w ten sposób zabezpieczyć jej wnętrza przed kulami. Opowiadano nawet, że podczas ostrzału dwóch miejskich kominiarzy musiało stać z mokrymi owczymi skórami, aby natychmiast przykrywać nimi upadające pociski i nie dopuścić do pożaru. Z rozkazu von Thierheima wyburzono również budynki stojące po północnej stronie Kościoła Pokoju.

1760
28 VI
Władze pruskie aresztowały siedmiu braci z zakonu kapucynów w Świdnicy, oskarżono ich o prowadzenie podejrzanej korespondencji. Po sześciu dniach zostali uwolnieni.

1761
20 VIII
Armia pruska pod dowództwem króla Fryderyka II przybyła pod wieś Bolesławice w pobliżu Świdnicy i założyła umocniony obóz (zabezpieczała w ten sposób twierdzę świdnicką). W następnych dniach wojska te zostały osaczone przez oddziały austriackie i rosyjskie. Do bitwy jednak nie doszło. Dnia 10 września zakończyła się blokada armii pruskiej przez wojska sprzymierzone.
1 X
W nocy z 30 IX na 1 X Austriacy pod wodzą generała Ernesta Gideona Laudona niespodziewanym atakiem zdobywają Świdnicę. Podczas ataku Austriacy użyli dużej ilości drabin, aby sforsować umocnienia twierdzy. Garnizon pruski liczył tylko 2426 żołnierzy. Komendantem twierdzy był wówczas generał von Zastrow.

1762
21 VII
Zwycięstwo wojsk pruskich dowodzonych przez króla Fryderyka II nad armią austriacką w bitwie pod Burkatowem k. Świdnicy. W jej wyniku wojska austriackie dowodzone przez feldmarszałka Leopolda Dauna zostały zmuszone do opuszczenia stanowisk w górach w pobliżu Świdnicy i Prusacy mogli podjąć oblężenie twierdzy.
30 IX
Kościółek przybramny pw. św. Piotra i św. Pawła został zniszczony w wyniku trafienia kulą armatnią. W kościółku magazynowano proch.
11 X
Wojska pruskie wkraczają do Świdnicy. Do niewoli dostało się ok. 8000 żołnierzy austriackich. W czasie oblężenia doszło do „wojny minerskiej” pomiędzy obrońcami twierdzy i wojskami oblężniczymi. Wojna ta polegała na kopaniu w kierunku umocnień podziemnych chodników, w których umieszczano ładunki wybuchowe (tzw. kule Belidora). Ładunki wysadzano i niszczono umocnienia. Pracami tymi kierował major Lefèvre. Obrońcy (Austriacy) pod dowództwem generała Gribauvala przeszkadzali w założeniu kul Belidora. Pruska armią oblężniczą dowodził generał Friedrich Bogislav von Tauentzien.

– Świdnica liczy 4900 mieszkańców (4000 ewangelików i 900 katolików).

1763
15 II
Podpisanie w Hubertusburgu (zamek myśliwski w Saksonii) pokoju, na mocy którego Śląsk oraz hrabstwo kłodzkie zostały ostatecznie włączone do Prus.

– Zbudowanie nowej plebanii na pl. Pokoju. Budynek ten stoi do dnia dzisiejszego.

1764
3 I
Potężny wicher zawalił wieżę przy Bramie Kapturowej. Wcześniej została ona uszkodzona podczas oblężeń miasta.
24 III
Zmarł pruski komendant twierdzy generał major Karl Gottfried von Knobloch. Został pochowany na stoku przy Fleszy Jawornickiej (przy ul. W. Sikorskiego), gdzie grób jego znajdował się jeszcze w l. 60. XX w. Obecnie płyta nagrobna generała jest przechowywana w Muzeum Broni i Militariów w Świdnicy.

1764–1765
– Liczne wystąpienia chłopskie w powiecie świdnickim.

1765
– Wybudowanie dla potrzeb twierdzy tzw. długiego magazynu (zapewne nieistniejący już od kilku lat magazyn przy ul. Saperów).

1767
– Kupiec David Jentsch przekazał 1000 talarów na utworzenie szkoły szycia.

1769
– Powstanie Wyższego Urzędu Górniczego w Złotym Stoku oraz podporządkowanego mu Urzędu Górniczego wWałbrzychu. Zgodę na eksploatację kopalin mógł wydać tylko Urząd.

1769/1770
– Z rozkazu króla Fryderyka II wybudowano w Świdnicy skazamatowaną baterię artyleryjską. Została ona wykonana pod kierunkiem pułkownika von Dariez (flesza Nowomłyńska).
Później powstały następne skazamatowane baterie: we fleszy Słotwińskiej (1772 r.) oraz w forcie Ogrodowym i Witoszowskim (1782 r.).

1770
18 VII
Powstanie loży masońskiej Herkules.

– W wale głównym twierdzy, na odcinku od kościoła pw. św. Stanisława i św. Wacława do Bramy Strzegomskiej, wybudowano kazamaty.

1774
– Wybudowanie fontanny w płd. wsch. narożniku Rynku.

1776
– Kasacja Towarzystwa Jezusowego (zakonu jezuitów) na Śląsku.
– Heller, nadleśniczy w dobrach Hochbergów, po raz pierwszy opracował technologię koksowania węgla.

1778–1779
– Wojna prusko-austriacka o sukcesję bawarską (tzw. wojna kartoflana, gdyż źle zaopatrywani żołnierze żywili się wykopywanymi na polach ziemniakami). Spustoszenie przygranicznych rejonów byłego Księstwa Świdnickiego, np. Mieroszowa. Walki toczyły sie głównie w Czechach.
– W kościele pw. św. Stanisława i św. Wacława urządzono szpital wojskowy.

1778
– W związku z wojną i nieurodzajem władze pruskie zalecają sadzenie na dużą skalę ziemniaków. Pionierska rola dóbr Hochbergów.

1779
– Świdnica przez pół roku siedzibą Urzędu Górniczego. Jego umiejscowienie w Świdnicy nie było przypadkowe, z pewnością zadecydowała o tym ranga miasta oraz prace górnicze prowadzone w górach Sowich i Wałbrzyskich, w bezpośredniej bliskości miasta. W przeszłości funkcjonowały na tym terenie kopalnie rud srebra i ołowiu, m.in. w Bojanicach (w XVI w. wydobywano tam nawet złoto), Bystrzycy Górnej, Dziećmorowicach, Modliszowie i Schlesiertal. Poszukiwanie rud srebra i ołowiu prowadzono też w okolicach Witoszowa.

1783
Zakończenie modernizacji twierdzy świdnickiej (prace prowadzono wg projektu płk. Darieza).
Władze pruskie wydają Powszechny ordunek dla rzemiosła – całkowite podporządkowanie rzemiosła urzędom państwowym.

1784
– Na targu w dniu św. Galla (16 października) naliczono 8371 sztuk bydła.

1785
– Powódź w mieście.
– W Brzegu wychodzi V tom pracy F.A. Zimmermanna Beiträge zur Beschreibung von Schlesien zawierający opis Świdnicy i jej okolic z lat osiemdziesiątych XVIII w.

1786
6 X
Pobyt w mieście króla Prus Fryderyka Wilhelma II.
– W Świdnicy urodził się August Siegert (zm. 1869 r.). Był on profesorem malarstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Jego obrazy znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

1787
– Powstanie manufaktury tkackiej Beniamina Söltera. Od 1869 r. F. Sölter przestawił firmę wyłącznie na handel. W 1878 r. do spółki przystąpił A. Starke (zięć F. Söltera). Firma zajmowała się sprzedażą towarów tekstylnych. Jej siedziba znajdowała się w nieistniejących już budynkach na rogu ul. Grodzkiej i ul. M. Konopnickiej.

1788
– Powstaje masońska Loża Prawdziwej Zgody (Loge zur wahren Eintracht).

1789
– Wybudowanie nowej strzelnicy i budynku (Schießhaus) dla Bractwa Strzeleckiego (w pobliżu zbiegu ul. Wrocławskiej z ul. Saperów). Budynek ten został w 1845 r., ze względu na zły stan techniczny, rozebrany. W związku z tym, że strzelnica znajdowała się niedaleko ruchliwej ul. Wrocławskiej, były skargi na jej złą lokalizację (wystrzały niepokoiły przejeżdżające ulicą konie).
– W Świdnicy urodził się, jako syn szewca, Karl Zeisberg. W 1848 r. został austriackim marszałkiem polowym. Zmarł w 1863 r. w uzdrowisku Steinerhof. Został pochowany w Gratzu.

lata 90-te XVIII w.
– Akcja kolonizacyjna władz pruskich mająca na celu uzupełnienie strat ludnościowych spowodowanych niedawnymi wojnami. Na Śląsk sprowadzono ok. 5000 rodzin, powstało lub zostało ponownie zasiedlonych ok. 400 miejscowości. W rejonie Świdnicy były to np. Stachowiczki, Mała Lutomia (nazywana też Hundsfeld – czyli Psie Pole), Bojanice.

1790
– Ksiądz Antoni Hipper poświęcił nowo założony cmentarz katolicki św. Mikołaja przy pl. Wojska Polskiego (obecnie park).
– W Bagieńcu k. Świdnicy oraz w Cierniach (obecnie część Świebodzic) przebywał Johann Wolfgang von Goethe. Słynny poeta zwiedził także kamieniołom w Niegoszowie k. Świdnicy.

1791
– Wprowadzenie stałego oświetlenia ulic świdnickich (latarnie z lampami olejowymi).
– Przy ob. ul. Zygmuntowskiej powstał browar Zum Rosenthal.

1793
III/IV
Powstanie tkaczy na Pogórzu Sudeckim, m.in. w Bolkowie, Wałbrzychu i Strzegomiu.Represje władz zarówno w stosunku do uczestników, jak i kupców wyzyskujących chałupników.

1794
– Na planie twierdzy świdnickiej jest zaznaczony cmentarz garnizonowy przy ul. Armii Krajowej. Być może istniał już w 1768 r.

1796
30 VII
Otwarcie pierwszego na kontynencie europejskim mostu żeliwnego (na rzece Strzegomce k. Łażan). Projektant – John Baildon, jeden z pionierów śląskiego hutnictwa. Most sfinansował Mikołaj A.W. von Burghauss. Pierwszy most żeliwny wybudowano w 1779 r. w Anglii na rzece Severn.

1799
– Po wygnaniu „po wieczne czasy” w XV w. przez króla Władysława Pogrobowca osób wyznania mojżeszowego ze Świdnicy dopiero z 1799 r. pochodzi informacja o zamieszkałym w mieście Żydzie. Był nim dostawca dworu Wolf Lohnstein (według innych źródeł osiadł on w Świdnicy w 1807 r.). W 1810 r. zakupił on w celu rozbiórki kościół pw. Św. Krzyża (podominikański) i kościół Bożego Ciała (dawna synagoga).

1800
– Po Śląsku podróżował pierwszy ambasador USA w Prusach, późniejszy prezydent, John Quincy Adams. Przebywał m.in. w Wałbrzychu, Książu, Świdnicy i Dzierżoniowie. W pamiętniku napisał Świdnica jest dość dużym, ładnie zabudowanym miastem z około sześciu tysiącami mieszkańców i garnizonem, liczącym zazwyczaj dwa tysiące ludzi. Znana jest jako jedna z trzech fortec (ze Srebrną Górą i Kłodzkiem), od których zależał zawsze los Śląska w wojnach między  Austrią a Prusami. … Katolików jest w mieście w proporcji jeden do czterech protestantów. Klasztorów mają cztery, ale – jak w większości śląskich – nie ma w nich prawie zakonników ani zakonnic, z wyjątkiem klasztoru św. Urszuli, w którym dwadzieścia siedem biednych sióstr opłakuje swoje dziewictwo.

XVIII w.
– Twórcy związani ze Świdnicą: rzeźbiarze – Johann Riedel, Georg Leonhard Weber, Augustyn Gottfried Hoffmann; malarze – Johann Joseph Henrici (1737–1823), Christoph Süssenbach; architekt i budowniczy – Karl Gothard Langhans (1733–1808), syn prorektora świdnickiego gimnazjum ewangelickiego, twórca pruskiego klasycyzmu (m.in. Brama Brandenburska w Berlinie); muzyk – Johann Gottlieb Janitsch; poeta – Johann Christian Günter; lekarz – Johann Siegmund Hahn jun. (1696–1773).

II poł XVIII w.
– Władze miejskie: burmistrz i trzej zastępcy (konsulowie), komornik (finanse), syndyk (sprawy majątkowe miasta), sekretarz. Radni zwani teraz senatorami, wybierani na czas nieograniczony. Urzędnicy mianowani przez kamerę. Kompetencje: sprawy gospodarcze, administracyjne, kwaterunek, utrzymanie garnizonu.

1802
1 I
Władze pruskie w części byłego kolegium jezuickiego otworzyły zakład poprawczy i zarazem dom pracy przymusowej. W pozostałej części kolegium znajdowała się plebania. Zakład był przeznaczony dla kobiet i mężczyzn (podział na piętrach). W listopadzie 1802 r. dom poprawczy urządzono również w byłym konwikcie jezuickim (obecnie Dom Handlowy Świdniczanin). Po zakupieniu w 1875/76 r. terenu fortu Witoszowskiego wybudowano tam w latach 1879 – 1881 nowy zakład poprawczy.

– Na rogu ul. Grodzkiej i ul. Zamkowej wzniesiono budynek zajazdu Zur Stadt Berlin.

1804
– Budowa odpornych na ostrzał podziemnych schronów na proch. Kilka schronów z okresu istnienia twierdzy jest nadal zachowanych, znajdują się one na terenie obecnego Wyższego Seminarium Duchownego przy pl. Wojska Polskiego 2 (przetrwał tam również ziemny szaniec), ogrodu przy skrzyżowaniu ul. Lelewela z pl.Wojska Polskiego oraz przy ul. Kolejowej i ul. Saperów.

 
1806
X
Wybuch wojny prusko-francuskiej. Prusy ponoszą klęski pod Jeną i Auerstädt. Wojska francuskie pod dowództwem Hieronima Bonapartego już 2 XI wchodzą na Śląsk. Pozostaną tu do grudnia 1808 r.

– Przy obecnej ul. Esperantystów, w pobliżu cmentarza żydowskiego, znaleziono zapinkę z brązu. Jest ona datowana na lata 1000 – 800 p.n.e. i uważa się ją za jedno z cenniejszych tego typu znalezisk ze środkowego okresu brązu w Europie.
– Wzmianka o istnieniu w Świdnicy wytwórni kapeluszy słomianych.

1807
11 I
Podpalenie wsi Kleczków oraz młyna Styrius przez pruską załogę twierdzy. Zniszczono przewidywane punkty oparcia dla wojsk napoleońskich. Oblężenie twierdzy świdnickiej przez Francuzów i ich sprzymierzeńców (kapitulacja 16 II 1807 r.). Pruski garnizon liczył ok. 5700 żołnierzy. Dowodził nim podpułkownik Heinrich Albert von Haacke. Po zdobyciu twierdzy Napoleon nakazał zburzyć umocnienia miasta, co też w dużej mierze zrealizowano przy pomocy górników z Wałbrzycha i jego okolic oraz mieszkańców podświdnickich wsi. Umocnienia wysadzano w powietrze. Po zawarciu pokoju w Tylży prace przerwano.

15 V
Bitwa polskich ułanów z oddziałami pruskimi pod Strugą koło Szczawna.
9 X
Edykt Fryderyka Wilhelma III znoszący w Prusach poddaństwo osobiste, najwcześniej w dobrach państwowych.

– W maju 1807 r. wojska francuskie urządziły na plebanii kościoła pw. św. Stanisława i św. Wacława oraz w zakładzie poprawczym szpital wojskowy.

1807 i 1810
– Zniesienie w Prusach wszelkich ograniczeń dotyczących rzemiosła i handlu, wprowadzenie systemu wolnorynkowego. Początek układu kapitalistycznego.

1808
1 VIII
Z rozkazu francuskiego komendanta Świdnicy Alexandra de la Ville pochwycono w mieście ladacznice i umieszczono je w więzieniu przy ul. Budowlanej. Następnego dnia kat czterem najbardziej winnym kobietom spośród 14 aresztowanych obciął włosy na głowie i brwiach oraz wymalował twarze, kark i ręce na czarno. Na plecach i piersiach umieszczono im tablice, na których wypisano po niemiecku i francusku ich nazwisko oraz profesję. Następnie posadzono je tyłem do kierunku jazdy na cztery nędzne szkapy i jako lejce dano ogony koni. Tak poniżone musiały przejechać przez miasto.

1 X
Zmarł Karl Gotthard Langhans (urodzony 15 XII 1732 w Kamiennej Górze) słynny niemiecki architekt i budowniczy, twórca m.in. Bramy Brandenburskiej w Berlinie. W latach 1737–1753 mieszkał w Świdnicy (zapewne w budynku pod nr 2 na Placu Pokoju).
28 XI
Ostatni francuscy żołnierze opuszczają Świdnicę, następnego dnia do miasta wkraczają wojska pruskie.

– Wprowadzenie w Prusach ustawy o miastach. Zamiast starego podziału na królewskie i prywatne  zaczęto stosować nowy, biorąc za podstawę wielkość miasta. Ponadto obowiązywał wolny wybór rady posiadającej duże uprawnienia i swobodny dobór urzędników magistrackich. Prawo wyborcze oparte zostało jednak na cenzusie majątkowym.

1809
12 II
Pierwsze wolne wybory do rady miejskiej.
– Starania mieszczan o likwidację twierdzy. Delegacja świdniczan udała się do Królewca, gdzie przebywał król pruski, z petycją w tej sprawie. W wyniku podjętych działań w 1812 r. przekazano miastu fortyfikacje na własność do nieograniczonego wykorzystywania. Zezwolono również na usypanie w fosach twierdzy (przy mostach) nasypów ziemnych. Jednak w 1813 r., po bitwie pod Großgörschen i Budziszynem, zezwolenie to zostało cofnięte.

1810
30 X
Sekularyzacja zakonów i dóbr kościelnych rozkazem gabinetowym króla Prus. Nie objęła ona zakonów, które zajmowały się pielęgnacją chorych oraz nauką dziewcząt. W Świdnicy pozostały jedynie urszulanki, gdyż zakon ten prowadził szkołę.

– Rozbiórka zniszczonego kościoła Bożego Ciała (dawnej synagogi żydowskiej). Kościół ten został poważnie uszkodzony w czasie oblężeń miasta podczas wojny siedmioletniej. Zniszczeń tych nie naprawiono i w 1810 r. sprzedano go w celu wyburzenia. W przeszłości kościół pełnił też funkcję arsenału.
– Przekazanie lazaretu garnizonowego (znajdował się w nieistniejącym już budynku przy ul. Szpitalnej) dla potrzeb miasta. Urządzono w nim dom starców dla 32 osób (Bürgerhospital).
– Stały budynek pocztowy – róg Rynku i ul. Kotlarskiej. Dziś nie istnieje.

po 1810
– W dawnym budynku klasztoru Dominikanów utworzono więzienie śledcze.

1811
3 V
W Świdnicy urodził się Konstanty Leopold Aleksander Pelldram. W 1864 r. został biskupem ordynariuszem diecezji w Trewirze. Zmarł 3 V 1867 r. i został pochowany w katedrze w Trewirze.
– Budynek kościoła poklasztornego Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą (obecnie kościół pw. Św. Krzyża przy ul. Westerplatte) kupił prawnik Johann Joseph Dittrich. W 1818 r. kościół przebudowano i podzielono na dwie kondygnacje. Dolna służyła celom handlowym (sklep, mieszkanie, dwie stajnie dla koni). W górnej odbywały się posiedzenia rady miejskiej, a następnie znajdowała się kaplica Kościoła Niemiecko-Katolickiego. Od 1861 r. była tu siedziba loży wolnomularskiej Herkules. W 1865 r. cały kompleks związany z krzyżowcami kupił ksiądz Hugo Simon, proboszcz kościoła parafialnego pw. św.  Stanisława i św. Wacława.

1812
24 XI
Właścicielem budynku klasztornego po zakonie kapucynów zostało miasto, które urządziło w nim szpital dla ubogich, przekształcony później w przytułek.

– Przekształcenie szkoły ewangelicko-łacińskiej na pl. Pokoju w gimnazjum nowego typu. W 1822 r. miasto przejęło patronat nad szkołą, ale upaństwowiono ją dopiero na pocz. XX w.

1813
1–6 VI
W czasie wojen napoleońskich w Grodziszczu k. Świdnicy znajdowała się główna kwatera cara Rosji Aleksandra I oraz króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Król Fryderyk Wilhelm III rezydował na ewangelickiej plebanii, car Aleksander I w pałacu, zaś wielki książę Konstanty na plebanii katolickiej. W pobliskim Boleścinie armia sojusznicza założyła obóz. Być może zachowane do dziś w pobliżu Makowic pozostałości ziemnych szańców pochodzą z tego okresu.

Po 1813 r.
– W klasztorze Franciszkanów urządzono Zarząd Policji (Polizeiverwaltung), a następnie Sąd Miejski, zaś kościół, częściowo wyburzony, użytkowano jako magazyn soli.
– Ponowna ruina gospodarcza miasta, stopniowa poprawa w najbliższych latach. Korzystne działanie stosunków kapitalistycznych.

1815
– Żydzi świdniccy nabyli od kupca Samuela Gotfryda Beniamina Gebhardta teren na cmentarz (przy dzisiejszej ul. Esperantystów).

po 1815 r.
– Miasto nadal pozostaje twierdzą, teraz nawet rekonstruowaną. Stacjonuje w nim duży garnizon (25% ludności). Twierdza hamuje rozwój przestrzenny miasta.

1816
1 V
W wyniku reformy administracyjnej Świdnica wraz z powiatem weszła w skład nowo utworzonej rejencji dzierżoniowskiej.

– Otwarcie apteki Pod Złotym Orłem, wówczas drugiej w mieście, w budynku pod nr 35 w Rynku. Jej pierwszym właścicielem był Moritz Pachaly.

1818
24 I
Wydzielenie z powiatu świdnickiego powiatu wałbrzyskiego.
1 X
Kupiec Ernst Gottfried Laube przeznacza w zapisie testamentowym swój dom przy ul. Teatralnej 13/15 oraz 20 tys. talarów na sierociniec i dom opieki dla ubogich matek. Na pl. Pokoju zachował się do dnia dzisiejszego grobowiec Laubego.

– W hotelu Pod Złotą Koroną (Rynek 7) nocował marszałek Gebhard Leberecht von Blücher, jeden z pogromców Napoleona pod Waterloo.
– Kościół Kapucynów przekształcono w ewangelicki kościół garnizonowy (był nim do 1945 r.).
– Odnowienie zwieńczenia wieży ratuszowej.

1819
1 IX
Z inicjatywy burmistrza miasta Johanna Benjamina Kusche założono miejską kasę oszczędnościową (Städtische Sparkasse). Była to druga tego typu kasa na Śląsku i jedna z nielicznych w Prusach.

lata 20-te XIX w.
– Ponowny rozwój rzemiosła. Świdnica staje się trzecim po Wrocławiu i Nysie ośrodkiem produkcyjnym Śląska (około 700 warsztatów i 70 specjalności).

1820
– Urszulanki otwierają w zespole klasztornym szkołę elementarną oraz średnią dla dziewcząt wraz z internatem.
– Likwidacja Dzierżoniowskiego Okręgu Rejencyjnego. Odtąd Świdnica, aż do 1945 r., należy do rejencji wrocławskiej.

1821
– Rada miejska podjęła decyzję o budowie teatru.

1822
1 I
Pierwsze przedstawienie w nowo wybudowanym teatrze, grano Krzyżowców (Die Kreuzfahrer) niemieckiego dramatopisarza Augusta von Kotzebue.
XI
Świdnica liczy 8530 mieszkańców cywilnych oraz 2095 wojskowych (w tym 113 oficerów). W mieście znajdowało się 8 folwarków, 1 cegielnia miejska, 12 młynów wodnych i tłocznia oleju. W Świdnicy mieszka m.in. 26 osób trudniących się handlem i posiadających prawa kupieckie, 220 osób zajmujących się handlem różnymi towarami bez praw kupieckich, 2 aptekarzy, 6 piernikarzy, 26 piekarzy, 30 rzeźników, 4 lekarzy, 3 chirurgów, 6 akuszerek, 2 weterynarzy, 5 introligatorów, 2 drukarzy, 6 bednarzy, 1 rusznikarz, 16 rękawiczników, 12 kuśnierzy, 5 kowali noży, 3 perukarzy, 8 siodlarzy, 14 ślusarzy, 63 krawców, 2 kominiarzy, 107 szewców, 10 mydlarzy, 4 kołodziejów, 23 stolarzy, 7 garncarzy, 6 postrzygaczy sukna, 40 sukienników, 18 garbarzy (w tym 9 białoskórników), 15 poszewników, 20 wytwórców nici.

1823
– Wmiejscu drewnianego, zniszczonego przez powódź, mostu na Bystrzycy przy ul.Westerplatte, wybudowano kamienny. Znajdujący się tu już od ok. 1323 r. most był początkowo nazywany mostem Św. Ducha, a następnie mostem Piaskowym. Zapewne ta ostatnia nazwa była związana z przewożonym po nim piaskiem ze żwirowni będącej własnością miasta. Znajdowała się ona na wzgórzu zwanym Piaskową Górą albo Krowią Górą, przy dzisiejszej ul. Bystrzyckiej.

1824
– W Świdnicy urodził się Salomon Kaufmann (zmarł w 1900 r. we Wrocławiu). Jego ojciec Meyer zajmował się w Świdnicy m.in. handlem wyrobami pasmanteryjnymi i płóciennymi. Od 1841 r. Salomon kierował filią firmy ojca we Wrocławiu. W 1852 r. wybudował w Jedlinie Zdroju, a następnie we Wrocławiu i w innych miastach Śląska zakłady włókiennicze. Jego firma zaliczała się do największych tego typu przedsięwzięć na Śląsku.

1827
– Przejęcie przez miasto szkoły katolickiej i nieco później – ewangelickiej. Powstają dwie szkoły ludowe (Volksschule), katolicka i ewangelicka.

1829
9 VII
Wezbrana Bystrzyca uszkodziła dwa przęsła nowo wybudowanego mostu kamiennego na Bystrzycy (przy ul. Westerplatte). Utonęły 4 osoby.

1831
– Epidemia cholery w Europie Środkowej, na szczęście na Śląsku, w tym i w Świdnicy, nie było dużo ofiar.