Zbiory metrologiczne Aliny i Juliusza Gustowskich

 W Muzeum Dawnego Kupiectwa od 5 listopada 2010 r. do 23 stycznia 2011 r. będzie można obejrzeć Zbiory Metrologiczne Aliny i Juliusza Gustowskich. To kolejna kolekcjonerska wystawa, na którą składają się wagi, odważniki i przymiary. W zdecydowanej większości pochodzą z Niemiec (państw niemieckich), następnie z Wielkiej Brytanii, Polski, Rosji, Francji, Szwajcarii, Szwecji i USA. Pojedyncze obiekty mają proweniencję z Belgii, Czech, Danii, Węgier, Dalekiego Wschodu, Indonezji, Tajlandii oraz Australii. Wiele z tych eksponatów nie współistniało w danym czasie lub były używane w różnych systemach państwowoprawnych. Literatura przedmiotu dotyczy w zdecydowanej mierze legalnie używanych miar. Stąd też należało znaleźć właściwą drogę do skatalogowania zbioru, wskazując miejsce każdego obiektu według dwóch kryteriów – rzeczowego i czasowego. Przy uporządkowaniu wag przyjęto zasadniczy podział według T. Smoleńskiego, biorąc pod uwagę przede wszystkim zasadę ich działania. Odważniki opracowano na podstawie prac B. Piotrowicz oraz T. Jaśko. Przymiary uporządkowano w oparciu o artykuł A. Tomaszewskiego i J. Jasnorzewskiego. Cechy legalizacyjne odczytano dzięki publikacjom G. Linkenheila i dra Barczynskiego, natomiast punce warsztatowe zidentyfikowano w oparciu o pracę J. Schniedera oraz zeszyty Stowarzyszenia Mass&Gewicht.
   Juliusz Gustowski, właściciel prawie 150 obiektów użyczonych na ekspozycję, zwraca w katalogu wystawy szczególną uwagę na kilka wyjątkowych obiektów. Należy do nich waga osobowa z 1929 r. wyprodukowana w Warszawie przez Fabrykę Wag Weber-Dähnes sp. akc. Pomiar masy można odczytać na przesuwniku oraz wykonać wydruk (odcisk) na kartoniku. Tego rodzaju wagi były używane w szpitalach oraz w większych aptekach. Bardzo interesujące i rzadkie są wagi monetarne. Najstarsza z nich pochodzi z lat 70. XVIII w. Wraz z pojawieniem się monet kruszcowych zaistniała potrzeba użycia małej, dokładnej wagi, zwanej popularnie wagą monetarną. Najczęściej był to zestaw w postaci wagi równoramiennej i odważników – równoważników monet – umieszczonych w drewnianym, zamykanym pudełku, niekiedy z drukowaną wklejką, zawierającą informacje o wytwórcy. Do wyjątkowych eksponatów należy waga opiumowa używana na Dalekim Wschodzie na początku XIX w. Ciekawe są także gęstościomierze zbożowe, przyrządy, na których poprzez ważenie określano jakość zboża. Najstarszy pochodzi z przełomu XIX i XX w. Kolejny unikalny eksponat to angielski zestaw pomiarowy z początku XX w., służący do określania wagi przędzy i nici. Interesujące są także wagi do papieru, określające jego gramaturę. Bardzo ciekawym obiektem jest waga do określania ilości wody w maśle. Tego rodzaju wagi jako dozorowe, czyli przenośne, były używane jeszcze w latach 70. XX w., za pomocą których w próbce masła, margaryny, ziarna oleistego, sera czy twarogu o masie 10 gramów określano zawartość wody z dokładnością do 0,1%.
   Zbiory Gustowskich nieustannie się zmieniają drogą zakupów i wymiany kolekcjonerskiej. Wystawa jest z jednej strony próbą uporządkowania zgromadzonego zbioru. Z drugiej zaś służy upublicznieniu pasji, by zwiększyć grono zainteresowanych dziedziną, która tak powszechnie nas otacza.